Techniki Budowania

animacja

Techniki budowy domów z materiałów naturalnych nie zmieniły się bardzo od czasów sprzed kilkuset lat. Domy z gliny, drewna i kamieni buduje się podobnie jak dawniej, zmieniły się tylko narzędzia. Słomiane budynki powstają dopiero od stu lat, a sposoby ich budowania cały czas są udoskonalane. We wszystkich budynkach projektanci dbają o ich energooszczędność. Można ją także uzyskać, budując domy w nowej technice betonu konopnego. Techniką mieszaną budowania z materiałów naturalnych i odpadowych są ziemianki – tzw. earthshipy. Dodatkową ciekawostką jest wykorzystanie w budownictwie papieru.

image/svg+xml
animacja

Glina ubijana

Ściany z ubijanej gliny (zwanej glinobitką, ang. rammed earth) powstają w deskowaniu (szalunkach). Glinę umieszcza się pomiędzy dwiema ścianami z desek oddalonych od siebie na grubość przyszłej ściany. Pomiędzy deski wsypuje się glinę i ubija mechanicznie lub ręcznie specjalnymi ubijakami. Gdy pierwsza warstwa gliny jest sucha, wsypuje się następną i znów ubija. Deskowanie demontujemy, gdy ściana jest gotowa. Metoda ta była używana w różnych regionach świata do budowy domów, wałów obronnych, zamków, a w Holandii do budowania tam przed morskimi falami. Obecnie jest stosowana w budownictwie mieszkalnym, muzeach, centrach ekologicznych. Ściany z ubijanej gliny są grube, nie potrzebują dodatkowej konstrukcji, utrzymują ciepło i stałą wilgotność w pomieszczeniach, nie osiada na nich kurz, tworzą wewnątrz zdrowy mikroklimat.



Meksyk

Oaxaca

szkoła artystyczna wybudowana z ubijanej gliny 

Przykład budowa ściany z ubijanej gliny w szalunkach




Źródło: Rammed Earth Consulting, rammedearthconsulting.com

Przekrój przez ścianę ubijaną w szalunku, etapy dosypywania gliny i ubijania




Domy z bali

W Polsce domy z bali drewnianych najbardziej znane są na Podhalu. Dawniej budowano domy z płazów – bali przeciętych w tartaku. Otrzymywało się też z bali deski. Uszczelniano domy mchem, trawą z podmokłych łąk, sznurem (Skandynawia) lub wełnionką (wełną drzewną, wiórami drzewnymi). Takie budowanie było tańsze. Teraz z pełnych bali buduje się duże domy, karczmy i hotele. Bale układa się (na fundamentach i izolacji przeciwwilgociowej) jedne na drugie, a miejsce styku jest ociosane, aby bale do siebie przylegały. Ściany mogą być pojedyncze lub złożone z kilku warstw dla lepszej izolacji cieplnej. Zewnętrzna ściana zbudowana jest z bali, wewnętrzna z desek, a pomiędzy nimi jest włożone ocieplenie, na przykład z wełny mineralnej. Ściany domu łączą się w narożach w specjalnie wyciosanych przez cieślę czopach lub zamkach. Ściany wewnętrzne zamocowane są w ścianach zewnętrznych. Wszystkie ściany tworzą mocną, elastyczną, odporną na wiatry konstrukcję, przygotowaną na położenie dachu, który też jest złożony z kilku warstw: pokrycia (z dachówki, gontów lub trzciny), ocieplenia i podsufitki, czyli wykończenia wewnętrznego strychu lub poddasza użytkowego.


Budowa domu z drewnianych bali

Domy z drewnianych bali
Narożniki wykończone na tzw. obłap, czyli wystające bale na zewnątrz ściany.

Zdjęcie: © ewg3D, istockphoto.com

Kamień polny

Kamienie polne to przeważnie granity, gnejsy, porfiry i kwarcyty. Dawno temu lodowiec pokruszył góry i naniósł kamienie na pola. Gdy stopniał, pozostawił je jako głazy narzutowe, mniejsze kamienie i żwir. Różne pochodzenie kamieni daje różne barwy: szare, czerwone, czerwonawe, granatowe, zielonkawe, brązowe, żółtawe itp. Kamienie są bardzo odporne na pogodę i dlatego stosuje się je jako element zewnętrznych tarasów, ścian domów, oczek wodnych w ogrodach. Można murować domy z całych kamieni, stosując zaprawę wapienną lub glinianą. Można kamień łupać i wtedy płaską powierzchnią wyłożyć elewację domu lub muru, tarasu czy ścieżki.


Portugalia

Dom zbudowany pomiędzy czterema głazami narzutowymi


Fot. Stockphotosart, Shutterstock

Polska

Dom zbudowany z drobnego, różnokolorowego kamienia polnego z dachem krytym gontem


Strawbale

Bal słomiany to kostka słomy powstała z łodyg zbóż (np. pszenicy, ryżu, żyta lub owsa) sprasowana podczas żniw przez kombajn. Z kostek słomy możemy budować ściany domu, zostawiając otwory na okna i drzwi. Ścianę buduje się na poziomej drewnianej konstrukcji, tzw. wieńcu dolnym (podwalinie), który ułożony jest na fundamencie zagłębionym w ziemi. Pomiędzy fundamentem a wieńcem ułożony jest materiał, który zabezpiecza ścianę przed wilgocią. Dom z kostek słomy można zbudować na dwa sposoby: ścianę ułożyć z samych kostek słomy (to tzw. konstrukcja samonośna) lub użyć ich jako wypełnienia wcześniej zbudowanej konstrukcji drewnianej. Ściany z bali słomianych spinane są pionowymi szpilami bambusa lub leszczyny, wtedy kostki nie przesuwają się. Domy słomiane mają wystające poza ścianę dachy (okapy), aby nie zamakały podczas deszczu. W chłodniejszym klimacie słomiane ściany są tynkowane wapnem, a wewnątrz gliną.


Budowa domu z gliny i słomy

Wirtualnie, bierzemy udział w powstawaniu domku z gliny, od wykopu, poprzez fundamenty, stężenia i ściany, aż po zielony dach.

Polska

Prądnik Korzkiewski, Tynkowanie gliną

Jak przygotować mieszankę gliny, piasku i wody, aby wytynkować lub naprawić ścianę domu?

Polska

Prądnik Korzkiewski

dom z kostek słomy na konstrukcji drewnianej

Fot. Fundacja Wyspart

Szwajcaria

Budowa domu z dużych kostek słomy

w konstrukcji samonośnej bez dodatkowej konstrukcji drewnianej

Werner Schmidt Atelier

Beton konopny

Beton konopny to mieszanina paździerzy konopnych (zdrewniała część łodygi konopi oddzielona od włókien) z wapnem i wodą. Miesza się ją w odpowiednich proporcjach w betoniarce. Następnie gotową masę wsypuje się warstwa po warstwie w szalunki z desek lub płyt, delikatnie ubijając maszyną lub ręcznie ubijakiem. Każda warstwa musi wyschnąć, zanim dosypie się następną. Cała ściana schnie i twardnieje w szalunkach, po czym deski lub płyty są usuwane. Elementem nośnym (który utrzymuje ścianę w pionie) jest najczęściej drewniana konstrukcja schowana w ścianie konopnej. Na tej konstrukcji opiera się dach. Beton konopny posiada bardzo dobre właściwości termoizolacyjne, nie potrzebuje dodatkowego ocieplenia, dobrze reguluje wilgotność wewnątrz budynku. Na zewnątrz budynek może być wykończony na wiele sposobów: tynkami glinianymi, wapiennymi lub deskami, tzw. szalówką.


USA

Highland, 60-letni budynek przebudowany z użyciem betonu konopnego

Właścicielka postanowiła wyremontować stary dom z użyciem nowej technologii. Po wyburzeniu ścian na pozostawionej drewnianej konstrukcji firma wykonała nowe ściany z betonu konopnego. Na dachu znalazły się panele słoneczne.

autor: Tommygibbons46 / Creative Commons Attribution –Share Alike 4.o International

Budowa ściany z betonu konopnego w szalunku

Zdjęcie za www.ukhempcrate.com

Fusuma

Papier sam w sobie nie jest materiałem naturalnym, ale może być wytwarzany z naturalnych roślinnych surowców. Był obecny w architekturze Japonii już w VIII wieku. Wytwarzany jest z krzewów i drzew: morwy, konopi i gampi, i nazywany washi. W japońskiej architekturze nie był materiałem konstrukcyjnym, lecz wypełniającym ściany domów. Arkusze były mocowane do drewnianych lub bambusowych ram, które można było przesuwać po drewnianych szynach. Z ram powstawały ściany zewnętrzne – wtedy miały podwójną warstwę papieru – i wewnętrzne. Przesuwając ramy, można było uzyskać inny układ pomieszczeń albo wyjść do ogrodu. Papier był biały i przepuszczał światło do wnętrza domu. Nie był przeźroczysty, więc światło było rozproszone. Ramy zewnętrzne z jasnym papierem nazywano shoji i stanowiły one dolną część ruchomych ścian. W zimie domy ogrzewano węglem drzewnym. Papier nie był odporny na wilgoć, ale w Japonii domy miały duże okapy (część dachu wystająca poza ściany) i takie ściany nie były narażone na krople deszczu. Natomiast w Europie papieru używano do budowy okien, lecz nasączano go olejem, aby był odporny na wilgoć. W europejskich domach były wąskie okapy i deszcz padał na ściany i okna.


Japonia

współczesne wykorzystanie papieru w architekturze

Obecnie papier jest nadal wykorzystywany w japońskich domach, ale już w wewnętrznych ścianach. Takie ściany nazywają się fusuma.


Zdjęcie: 663highland, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Nowa Zelandia

kościół odbudowany po trzęsieniu ziemi, projektu Shigeru Bana

Zamiast drewnianych belek Shigeru Ban zastosował jako konstrukcję tekturowe rury do budowy nowej kaplicy mieszczącej 700 osób, wykorzystywanej też na koncerty i spotkania.

Zdjęcie: 663highland, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Earthship

Earthship to dosłownie „statek ziemny”. „Statki ziemne” to budynki, w których wykorzystuje się naturalne materiały budowlane (drewno, kamień) i wykończenia wnętrz (glina), naturalne źródła energii, oraz recykling – surowce wtórne, odpady. Odpadem są np. opony samochodowe z ubitą ziemią, wykorzystane do budowy ścian. Wiele budynków powstaje w zboczach wzgórz, a z opon buduje się mury oporowe, czyli zabezpieczające dom przed osunięciem się ziemi. Ziemia znajduje się też na dachu, z posianą trawą i krzewami. Ziemia jako materiał budowlany chroni budynki przed chłodem i upałami. Earthshipy są wyposażone w odnawialne źródła energii ze słońca i wiatru (ogrzewanie i podgrzewanie wody), samodzielną biologiczną oczyszczalnię ścieków, instalacje do zbierania i przechowywania wody deszczowej, instalacje do pozyskiwania wody „szarej” (woda raz już użyta do mycia i prania, a potem oczyszczona w domowej oczyszczalni i wykorzystana do spłukiwania toalet) i jej ponownego użytku w domu i ogrodzie. Mają własne studnie i ogrody pod szkłem, gdzie hodowane są warzywa i owoce. Takie domy są samowystaczalne. Nazywamy je autonomicznymi.


Polska

Polski earthship

Pierwszy w Polsce earthship w Mierzeszynie koło Pruszcza Gdańskiego

Zdjęcie: ekocentrycy.pl

Anglia

Brighton

earthship

Zdjęcie: Dominic Alves, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
TECHNIKI
BUDOWANIA
Created with Snap